Σελίδες

Σάββατο 19 Νοεμβρίου 2022

ΕΓΙΝΕ ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΗ: Ο ΠΕΡΙΟΥΣΙΟΣ ΛΑΟΣ ΚΑΙ Η ΑΓΙΑ ΡΩΣΙΑ

 


Εάν έχουμε μια αμυδρή γνώση για τον Θεό είναι διότι ο Ίδιος αποκαλύπτεται στην ιστορία και συνάπτει διαθήκη με τους ανθρώπους. Αρχικά, “δημιουργεί” ένα έθνος, και το καλεί – από αγάπη και μόνο – να συνάψει διαθήκη μαζί του. Αυτός είναι ο Ισραήλ. Η συμφωνία αυτή αποτελεί προσωρινό στάδιο. Κι ενώ ο Ισραήλ παραμένει δεμένος στις εγκόσμιες δομές και στον φυλετικό ορίζοντα, ο Θεός στην Παλαιά Διαθήκη δίνει υπόσχεση για τη σωτηρία όλου του κόσμου.

Και η επαγγελία εκπληρώνεται. Με τον σταυρό του Χριστού μια νέα διαθήκη συνάπτεται, η Καινή Διαθήκη. Καλεσμένοι είναι όλα τα “έθνη”. Περιούσιος λαός γίνεται τώρα το Σώμα του Χριστού, η Εκκλησία (Προς Τίτον, 2,14), όπου αίρεται κάθε διάκριση σε Έλληνα, Ιουδαίο ή βάρβαρο, δούλο και ελεύθερο, άνδρα και γυναίκα, αφού τα πάντα και στα πάντα είναι ο Χριστός (Κολ. 3,11-12. Γαλ. 3,28-29). Ο νέος λαός δεν προσδιορίζεται από φυλετικά ή πολιτισμικά χαρακτηριστικά, αλλά από μια απείρως βαθύτερη και ακατάλυτη πνευματική σχέση. Ύψιστο κριτήριο συγγένειας είναι ο ίδιος ο Χριστός, ομοαίματος αδελφός μας.

Βεβαίως, η νέα αυτή ταυτότητα δεν καταργεί τις εθνικές ταυτότητες, την αγάπη για την πατρίδα και την πολιτιστική ετερότητα. Όμως ο νέος τύπος συγγένειας υπερβαίνει όλα τα εγκόσμια, καλεί τα διαφορετικά σε ενότητα και κοινωνία με τον Ένα. Στην Αποκάλυψη του Ιωάννου το πρόσωπο της Εκκλησίας περιλαμβάνει κάθε φυλή και γλώσσα, κάθε λαό και έθνος.

Τί συμβαίνει όμως όταν η έννοια του περιούσιου λαού επιστρατεύεται για να υπηρετήσει εθνικά και εθνοτικά οράματα, εγωισμούς και φαντασιώσεις;

Από την ιστορική οπτική αρκετές φορές οι νεότεροι Έλληνες διάβασαν ελληνοκεντρικά την έννοια του περιούσιου λαού. Ωστόσο το διάβασμα αυτό δεν αλλοίωσε την αίσθηση της παγκοσμιότητας του Ευαγγελίου, ίσως γιατί το ίδιο το ελληνικό πνεύμα ήταν πάντα οικουμενικό. Η συμβολή της ελληνικής γλώσσας και παιδείας στη διάδοση, έκφραση και οριοθέτηση της χριστιανικής πίστης είναι αδιαμφισβήτητη—τόσο, ώστε ο Ρώσος π. Γεώργιος Φλορόφσκι να αποκαλεί τον Ελληνισμό θεμελιώδη κατηγορία της Χριστιανικής υπάρξεως.

Έχουμε όμως στην ιστορία και στο παρόν μια άλλη, επικίνδυνη ανάγνωση και αλλοίωση της έννοιας του περιούσιου λαού.

Αυτή συμπεριλαμβάνεται στο μεγαλειώδες αφήγημα του “Ρωσικού Κόσμου”, το οποίο η Ρωσία υφαίνει εδώ και αιώνες. Σύμφωνα με αυτό, η Ρωσία, η Ουκρανία και η Λευκορωσία, όπως και οι απανταχού της γης ρωσικές κοινότητες, συγκροτούν την αποκαλουμένη Αγία Ρωσία, μια ξεχωριστή ενότητα “αδελφών” λαών, με κοινή εθνολογική ρίζα και πολιτισμό, ενώ η Μόσχα, με τον κοσμικό και τον θρησκευτικό της ηγέτη, είναι ο “μεγάλος αδελφός” και ποδηγέτης όλων. Ο ρωσικός λαός υπερτερεί των άλλων στα χαρίσματα, στην κουλτούρα, αλλά και στην ορθή πίστη. Είναι εκλεκτός και έχει ειδικό προορισμό.

Κυκλοφορήθηκε μάλιστα πριν λίγα χρόνια πολυτελές τετράφυλλο, υπογεγραμμένο από Αγιορείτη κελλιώτη μοναχό (διάσημο στο διαδίκτυο), που παρουσιάζει με περισσή αμετροέπεια τον ρωσικό λαό ως “νέο περιούσιο λαό” του Θεού, τον μόνο και ανυπερθέτως ασύγκριτο! Και φυσικά βρίσκεις στον ρωσικό λαό θαυμάσιους και αγίους ανθρώπους. Πέρα όμως από την αφέλεια της γενίκευσης, από μόνη της η ταύτιση του περιούσιου λαού με μια εθνική οντότητα μας φέρνει πίσω στην Παλαιά Διαθήκη, και μάλιστα στην Ιουδαϊκή εγκοσμιοκρατική αντίληψη του περιούσιου λαού, η οποία μέχρι σήμερα αποτελεί πίστη των Σιωνιστών. Οι εθνοφυλετικές αυτές θεωρίες καταδικάσθηκαν ήδη από τη Σύνοδο της ΚωνΠόλεως το 1872.

Προκειμένου, όμως, να θεμελιωθεί η υπεροχή του Ρωσικού Κόσμου, αναθεωρείται αδιάκοπα και επίμονα η ιστορία. Τελευταία μάλιστα η ευρασιατική ρωσική ηγεμονία ταυτίσθηκε με τη βυζαντινή αυτοκρατορία. Εντύπωση προκαλεί ότι στο πολύκροτο ρωσικό ντοκιμαντέρ Η κατάρρευση της αυτοκρατορίας και το βυζαντινό μάθημα προβάλλεται η Ρωσία ως η συνέχεια του Βυζαντίου. Αυτή είναι προορισμένη να κυριαρχήσει. Το πνεύμα της όμως δεν φαίνεται να είναι ούτε οικουμενικό ούτε ταπεινό ούτε ανεκτικό. Δεν αναγνωρίζει ετερότητα, γι αυτό και από τον 17ο αιώνα επιχειρεί να ξεριζώσει την ουκρανική γλώσσα και κουλτούρα.

Έτσι ο περιούσιος λαός καταλήγει σε ιδεολόγημα δεμένο στις ράγες μιας πολιτικής ιδεολογίας που με τη σειρά της έχει εμποτίσει βαθιά την εκκλησιαστική ηγεσία. Η πίστη γίνεται ένα μέρος της εθνικής και πολιτικής ταυτότητας. Το κράτος θεοποιείται και η εκκλησία δεν υψώνει ανάστημα ούτε σε άδικες πράξεις του κράτους, όπως αντιθέτως γινόταν στην Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Η κυβέρνηση ταυτίζεται με την πατρίδα (πράγμα αδιανότητο για τους Έλληνες), ενώ μέρος της πατρίδας είναι η Ορθόδοξη πίστη και η θεσμική της εκπροσώπηση.

Σύμφωνα με τα παραπάνω, είναι επόμενο η πνευματική ηγεσία να συμπλέει με την κρατική βούληση, ακόμη και αν η τελευταία απειλεί έναν Ορθόδοξο λαό, ακόμη κι αν συμπεριφέρεται παρανοϊκά εις βάρος και του δικού της λαού. Αν η κρατική βούληση περιλαμβάνει εισβολή, ισοπέδωση πόλεων, ανηλεείς αποκλεισμούς, βομβαρδισμούς νοσοκομείων και μακελειό αμάχων (δηλαδή πράξεις τερατώδεις για την εκκλησιαστική συνείδηση), μπορεί η εκκλησιαστική αρχή να καταφύγει σε γενικές δεήσεις για την ειρήνη, παράλληλα όμως θα τιμήσει και θα ενθαρρύνει τον επικεφαλής της Κρατικής Εθνοφρουράς. H φρίκη του πολέμου τίθεται σε δεύτερη μοίρα (αν δεν εξωραΐζεται) μπροστά στη σαγήνη του ηθικού και πολιτιστικού μεγαλείου και των γεωπολιτικών σχεδίων.

Η πολιτική αυτή ιδεολογία συνοδεύεται από τη θεωρία της “τρίτης Ρώμης”, την οποία με αξιοθαύμαστη επιμονή προσπαθεί να επιβάλει το πατριαρχείο Μόσχας. Μάλιστα, η εκκλησιαστική ηγεσία μιμείται την πολιτική εξουσία τόσο στον ολοκληρωτικό χαρακτήρα (στη σχέση της με το ποίμνιό της) όσο και στις επεκτατικές τακτικές της (στη σχέση της με τις άλλες εκκλησίες), όπως φάνηκε στις επιχειρήσεις εκρωσισμού του Αγίου Όρους και στην  πρόσφατη εισπήδησή της στο αρχαίο και πτωχό πατριαρχείο Αλεξανδρείας. Και εδώ οι ρόλοι Εκκλησίας και Πολιτείας κάθε άλλο παρά διακριτοί είναι.

Ο αληθινά πιστός γνωρίζει ότι “Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδὲ Ἕλλην, οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδὲ ἐλεύθερος, οὐκ ἔνι ἄρσεν καὶ θῆλυ· πάντες γὰρ ὑμεῖς εἷς ἐστε ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ” (Γαλ. 3,28). Ας μην επαναπαύεται κανείς σε μια εγκόσμια ταυτότητα, ρωσική ή ελληνική ή οτιδήποτε άλλο. Ζούμε όλοι σε κοινωνίες εκκοσμικευμένες, όπου η διαφθορά διαπρέπει, και η θέληση για δύναμη υπαγορεύει τις ανθρώπινες συμπεριφορές σ’ Ανατολή και Δύση. Όμως, ο Χριστός δεν έπαψε να εμφανίζει τον εαυτό Του στον κόσμο (Ιω. 14,21). Περιούσιος λαός Του είναι όσοι έχουν καρδιά που αγωνίζεται να μετανοεί, να πιστεύει, να αγαπά αληθινά και να αντιστέκεται στο ψέμα, να γίνεται σαν τον σπόρο που πεθαίνει στη γη για να δώσει καρπούς. Εάν, όμως, σιωπούμε νωθρά και κρατάμε βολικές αποστάσεις από εγκλήματα, και μάλιστα εγκλήματα κατά ομοδόξων αδελφών, τότε “το όνομα του Θεού εξ αιτίας μας βλασφημείται στα έθνη” (Ρωμ. 2,24), κι αυτό δεν είναι γνώρισμα των Ορθοδόξων. Εκτός … αν έχει γίνει κι εδώ παρεξήγηση!

Αρχιμανδρίτης Χρυσόστομος
Καθηγούμενος Ιεράς Μονής Φανερωμένης Νάξου


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου