Ελληνίδες νύφες στην .... Ιαπωνία !!

 

Ο Λευκάδιος Χερν με τη σύζυγό του

Λίγο-πολύ όλοι γνωρίζουν για τα "πλοία με τις νύφες" που μετέφεραν χιλιάδες Ελληνίδες στην Αμερική και την Αυστραλία για να παντρευτούν έναν άνδρα που δεν γνώριζαν. Αυτό που δεν είναι γνωστό είναι πως Ελληνίδες νύφες έφτασαν ως και την… Ιαπωνία.

Το αποκαλύπτει ο πανεπιστημιακός καθηγητής, Αναστάσιος Τάμης, στο νέο βιβλίο του «Οι Έλληνες στην Άπω Ανατολή» που εκδόθηκε από τον Εκδοτικό Οίκο Βάνιας της Θεσσαλονίκης. Το βιβλίο έχει συνολικά 580 σελίδες και  περιέχει και 480 σπάνιες φωτογραφίες που μαρτυρούν την ελληνική μεταναστευτική εμπειρία σε Ινδίες, Κίνα, Μαντζουρία, Ιαπωνία, Κορέα και Φιλιππίνες.

Ένα από τα πιο ενδιαφέρονται κεφάλαια στην ενότητα για την Ιαπωνία, είναι οι Ελληνίδες νύφες που έφτασαν εκεί.

Ελληνοπούλες στη Σαγκάη το 1942.

Μοναδικός άντρας, ο Ι.Μπουχούτσος.

Η ελληνίδα σούπερ ντίβα της Ιαπωνίας

Όπως εξηγεί ο καθηγητής Τάμης, όλα άρχισαν με τη σοπράνο Ακριβή Ασημακοπούλου για την οποία λέει: "Ιδιαίτερα σημαντική για τα πολιτιστικά δρώμενα της Ιαπωνίας κατά την μεταπολεμική περίοδο υπήρξε η εγκατάσταση και πολιτιστική συμβολή της μεγάλης σοπράνο Ακριβής Ασημακοπούλου Fukuzawa (1916-2001). Η Ακριβή γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη από Έλληνες Κωνσταντινουπολίτες γονείς, που είχαν διαφύγει πρόσφυγες στην πρωτεύουσα της Μακεδονίας. Το 1940, σπουδάζοντας μουσική και τραγούδι στο Παρίσι, γνώρισε και νυμφεύθηκε, κάτω από δύσκολες συγκυρίες, τον Shindaro Fukuzawa μορφωτικό ακόλουθο της Ιαπωνίας στο Παρίσι και εγγονό του μεγάλου Ιάπωνα ακαδημαϊκού και διανοούμενου Yukichi Fukuzawa, ιδρυτή του Πανεπιστημίου Keio του Τόκιο.

Στις ημέρες που ακολούθησαν το ζεύγος Fukuzawa συνελήφθηκε από τα αμερικανικά στρατεύματα στο Βερολίνο και οδηγήθηκε στα στρατόπεδα αιχμαλώτων στην Νέα Υόρκη, την Πενσυλβάνια και το Σιάτλ, πριν από την απελευθέρωσή του και την παράδοσή του στα αμερικανικά στρατεύματα κατοχής της Ιαπωνίας στην Uraga (5 Δεκεμβρίου 1945). Από την εποχή αυτή άρχισε η ξέφρενη καλλιτεχνική σταδιοδρομία της Ακριβής Ασημακοπούλου, η οποία μέσα από τις άριές της στα μεγαλύτερα θέατρα της Ιαπωνίας εισήγαγε στην Άπω Ανατολή την ευρωπαϊκή κλασική μουσική. Η Ακριβή Ασημακοπούλου Fukuzawa, η ντίβα της Ιαπωνίας υποδύθηκε δεκάδες καλλιτεχνικούς ρόλους, ανέβασε δεκάδες συμφωνικές συνθέσεις με τη Συμφωνική Ορχήστρα του Τόκιο, εξέδωσε δεκάδες δίσκους, συνεργάστηκε με τους μεγαλύτερους Ιάπωνες και Ευρωπαίους Διευθυντές Ορχηστρών, συμμετείχε ενεργά σε καλλιτεχνικές εταιρείες και ώθησε τους Ιάπωνες να αγαπήσουν την καλλιτεχνική παράδοσης της Δύσης.

Η κόρη της, Ειρήνη Fukuzawa βαπτίσθηκε Ορθόδοξη από τον Βύρωνα Θεοφάνη στον Ορθόδοξο ναό του Αγίου Νικολάου του Τόκιο και διανύει μια πλούσια καλλιτεχνική καριέρα στην αρχιτεκτονική και στις καλές τέχνες. Έργα της εκθέτονται στα μουσεία της Αμερικής, της Ιαπωνίας και της Ευρώπης".

Η Ακριβή Ασημακοπούλου Fukuzawa, λοιπόν, ήταν η πρώτη Ελληνίδα νύφη της Ιαπωνίας. Όπως αναφέρει ο καθηγητής Τάμης ακολούθησαν εκατοντάδες. Οι περισσότερες παντρεύτηκαν εύπορους και καλλιεργημένους Ιάπωνες και ασχολούνταν με την φιλανθρωπία και την πολιτιστική δράση. Μεταξύ τους βρισκόταν ανεπίσημα στις ελληνορθόδοξες εκκλησίες του Τόκιο και της Γιοκοχάμα αλλά δεν γινόταν εύκολα αποδεκτές στην ελίτ της ιαπωνικής εκκλησίας.

Ο κ. Τάμης αναφέρει και συγκεκριμένες περιπτώσεις. Όπως της Κατερίνα Ναγκάγια (Ελευθερίου) από την Ξάνθη που παντρεύτηκε τον Ιάπωνα Φουσάο Μαγκάγια και εγκαταστάθηκαν στο Τόκιο. Ο Φουσάο ασπάστηκε την Ορθοδοξία, βαπτίστηκε Ιωάννης και χειροτονήθηκε ορθόδοξος ιερέας στο Τόκιο!

Εντύπωση προκαλεί το γεγονός πως, σύμφωνα με τον κ. Τάμη, οι περισσότερες Ελληνίδες βάπτισαν τα παιδιά τους ορθόδοξα και τους διδάσκουν την ελληνική γλώσσα στην Ιαπωνία.

Ο ομογενής πανεπιστημιακός σημειώνει όμως πως στην δεκαετία του '60 έφτασαν και στην Ελλάδα πολλές νύφες από την Ιαπωνία που είχαν παντρευτεί Έλληνες, κυρίως ναυτικούς.

Συνολικά εκτιμά ότι έφτασαν στην Ελλάδα 700 νύφες από την Ιαπωνία και μάλιστα είχαν κάνει και την οργάνωση Sakura Club for Permanent Women Residents in Greece. Αλλά κι οι περισσότερες δεν μπόρεσαν να προσαρμοστούν στην Ελλάδα.

Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της φάσης αυτής δεν έλειψαν και οι κοινωνικές τραγωδίες. Εκατοντάδες Έλληνες ναυτικοί που βρέθηκαν στα λιμάνια της Ιαπωνίας για σύντομη παραμονή δημιούργησαν σχέσεις με ντόπιες Γιαπωνέζες, όπως μαρτυρούν τα διπλωματικά αρχεία και οι εκθέσεις κληρικών και προξενικών υπαλλήλων.

Πολλές ντόπιες γυναίκες στη συνέχεια ακολούθησαν τους συζύγους τους στην Ελλάδα ύστερα από πρόσκλησή τους, πολλές όμως εγκαταλείφτηκαν απροστάτευτες. Ορισμένες, ακόμη και παντρεμένες, παρουσιάστηκαν σε ελληνικά προξενικά γραφεία και επέστρεψαν διαμαρτυρόμενες τα ελληνικά τους διαβατήρια, άλλες διεκδίκησαν με πείσμα να εντοπίσουν τους ναυτικούς συζύγους τους στη Ελλάδα και άλλες οδηγήθηκαν σε εκτρώσεις ή φόνευσαν τα βρέφη τους, αδύναμες να τα στηρίξουν οικονομικά, όπως μαρτυρούν τα αρχεία στο νεκροταφείο Yamate, έξω από τη Γιοκοχάμα.

Έλληνες στην Άπω Ανατολή

Πρόσφυγες και εκτοπισμένοι Έλληνες, θύματα κοινωνικο-οικονομικών και πολιτικών συγκυριών από το χώρο της Ρωσίας, φιλοπερίεργοι έμποροι από τη Βαλκανική και τη Μικρά Ασία, Xιώτες, Σάμιοι και Κασιώτες, Επτανήσιοι νησιώτες ναυτικοί και τυχοδιώκτες, μέλη πολύτεκνων οικογενειών ήσαν οι πρώτοι Έλληνες έποικοι που εγκαταστάθηκαν στις χώρες της Νοτιανατολικής Ασίας, Άπω Ανατολής και Ειρηνικού, σύμφωνα με τον καθηγητή Τάμη.

Αρκετοί από αυτούς είχαν πρωταρχικά εγκατασταθεί στα μεγάλα αστικά κέντρα της Αλεξάνδρειας, της Κωνσταντινούπολης, της Σμύρνης, της Αγίας Πετρούπολης, της Οδησσού και της Φιλιππούπολης από το 1725. Αυτό τουλάχιστον μαρτυρούν οι ταφόπετρες στο κοιμητήριο του Καθολικού Ναού της Παναγίας στο προάστιο Murghihatta της Καλκούτας, όπου είναι θαμμένοι αρκετοί απ' αυτούς. 1953).

Η δεύτερη φάση (1960-1985) χαρακτηρίζεται για τα οικονομικά της χαρακτηριστικά και είναι η πλέον πολυάριθμη. Στην περίοδο αυτή πάνω από 7.000 Έλληνες εγκαταστάθηκαν στα λιμάνια της Ιαπωνίας και στο Τόκιο ως αποτέλεσμα των πολύπτυχων δράσεων της ελληνικής ναυτιλιακής πρωτοβουλίας, από την ρομαντική εποχή του Σ. Λιβανού και Α. Σ. Ωνάση μέχρι και τις λαμπρές ημέρες του Π. Τσάκου.

Ήταν η εποχή που πάνω από 1000 εμπορικά πλοία και δεξαμενόπλοια κατασκευάζονταν ετησίως στα ναυπηγεία της Ιαπωνίας, χιλιάδες ελληνικά πλοία κατέπλεαν ετησίως στα λιμάνια της χώρας με τα ελληνικά τους πληρώματα, ενώ σε χιλιάδες ανέρχονταν οι Έλληνες που εργάζονταν σε ιαπωνικά ναυπηγεία, σε ναυτιλιακές εταιρείες νηολόγησης και τροφοδοσίας. Δεν είναι υπερβολικό να διατυπωθεί η άποψη ότι κατά την περίοδο αυτή η ελληνική ναυτιλία υπήρξε, μετά την αμερικανική συμβολή και παρουσία, ο δεύτερος κυριότερος παράγοντας συγκρότησης της οικονομίας της μεταπολεμικής Ιαπωνίας στα αμέσως μεταπολεμικά χρόνια, ένα γεγονός που δεν αγνοεί η ιαπωνική βιβλιογραφία και πολιτεία.

Στα δύσκολα μεταπολεμικά χρόνια η οικονομία της Ιαπωνίας στηρίχτηκε σχεδόν αποκλειστικά στις επενδύσεις του αμερικανικού και ελληνικού κεφαλαίου. Ο αριθμός των Ελλήνων εποίκων στην Ιαπωνία συρρικνώθηκε προοδευτικά από 7000 το 1985 σε λιγότερους από 600 τώρα, ως αποτέλεσμα της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, μας λέει ο καθηγητής Τάμης.

Σήμερα οι Έλληνες της Ιαπωνίας είναι κατά κύριο λόγο απότοκα διεθνικών γάμων, κυρίως Ελληνίδες νυμφευμένες με ντόπιους Ιάπωνες, τέκνα των πρώτων εποίκων που δικτυώθηκαν κοινωνικά και ενσωματώθηκαν διαμορφώνοντας δικές τους οικογένειες και στελέχη ελληνικών ή πολυεθνικών βιομηχανιών, ναυτιλιακών γραφείων και εμπορικών επιχειρήσεων.

Μία απίστευτη ιστορία

Η καταγραφή της απίστευτης και άγνωστης ιστορίας των Ελλήνων της Άπω Ανατολής ξεκίνησε το 2006 από τον καθηγητή Τάμη. Όπως μας είπε ο ίδιος οργανώθηκαν συνεντεύξεις Ελλήνων εποίκων, που πέρασαν τη ζωή τους στις χώρες αυτές, αντλήθηκαν πληροφορίες από τα προσωπικά αρχεία των Ελλήνων που βρέθηκαν εκεί, ερευνήθηκαν τα αρχεία των χωρών, οι εθνικές τους βιβλιοθήκες, τα ιστορικά και διπλωματικά έγγραφα της εποχής και μέσα στα πλαίσια της προφορικής ιστορίας οργανώθηκαν προσωπικές συνεντεύξεις με δεκάδες εποίκους.

Σύμφωνα με τον κ. Τάμη, από το 1880 χρονολογούνται οι πρώτες εποικίσεις των Ελλήνων στην Κίνα και στην Ιαπωνία. Στην Κίνα οι πρώτοι Έλληνες εγκαταστάθηκαν στη Μαντζουρία, και ιδιαίτερα στις πόλεις Χαρμπίν και Ντάρεν, ύστερα από ένα περιπετειώδες οδοιπορικό δια μέσου της Ρωσίας και της αχανούς νότιας Σιβηρίας.

Τα κύματα των Ελλήνων εποίκων πυκνώνουν αμέσως μετά τη ρωσική Επανάσταση και στη συνέχεια στην περίοδο 1932-1949 εξαιτίας των διωγμών που υπέστησαν από το σταλινικό καθεστώς. Ένα άλλο μεγάλο κύμα εποικίσεων με Σαμιώτες, Χιώτες κι άλλους νησιώτες ξεκινά στις αρχές του 20ου αιώνα δια τη θαλάσσης, προς τη Σαγκάη και στη συνέχεια στην βόρεια Κίνα και Μαντζουρία, όπου καταπιάνονται με το εμπόριο των ποτών και τα αρτοποιεία. Πολλοί απ αυτούς μετά την επανάσταση του Μάο κατέληξαν στην Αυστραλία.

Ο Λευκάδιος εθνικός λογοτέχνης της Ιαπωνίας

Στην Ιαπωνία καταφθάνουν μετά το 1860 οι πρώτοι Έλληνες ορθόδοξοι από την Αγία Πετρούπολη και την Οδησσό, μέχρι και το 1890, όταν εγκαταστάθηκε εκεί ο Πατρίκιος Λευκάδιος Χερν, που γεννήθηκε στην Λευκάδα από την Ρόζα Κασιμάτη και από Ιρλανδό ιατρό του βρετανικού στρατού, τον Κάρολο Χερν. Ο Πατρίκιος Χερν, ύστερα από μία ιδιόμορφη ζωή στην Ελλάδα, Ιρλανδία και ΗΠΑ όπου εργάστηκε ως δημοσιογράφος και συγγραφέας πηγαίνει στην Ιαπωνία, την οποία αποδέχεται ως πατρίδα τους και αναδεικνύεται ένας από τους κορυφαίους λογοτέχνες της χώρας αυτής, αφού έφερε την Ιαπωνία με τα συγγράμματά του στη Δύση και την έκανε γνωστή.

Συνεργάτιδα του πρωτοποριακού ερευνητικού αυτού προγράμματος στην Ιαπωνία ήταν η Φαίη Σαββαΐδου, η οποία σπούδασε ιαπωνική λογοτεχνία και ζει εδώ και 15 χρόνια στην ευρύτερη μητροπολιτική περιοχή του Τόκιο.

Ιδιαίτερα σημαντική είναι και δίδεται για πρώτη φορά στην παγκόσμια βιβλιογραφία η τρίτη έξοδος και προσφυγιά των Ποντίων από τη Νότιο Ρωσία προς την Ανατολική Σιβηρία και Κίνα όπου συνολικά 5.500 Πόντιοι Έλληνες διωγμένοι, εξορισμένοι και εκτοπισμένοι καταφεύγουν από το 1917-1921, 1932-1939 στο Χαρμπίν και Μούγντεν της Κίνας ακολουθώντας τους συντοπίτες τους Ρώσους φυγάδες και μετά το 1949 μεταφυτεύονται και πάλι ως πρόσφυγες στην Ιαπωνία (μετά το 1945), στην Αυστραλία και Βόρεια Αμερική. Η ιστορία αυτή των Ποντίων δίδεται για πρώτη φορά με αναφορά στα ιαπωνικά αρχεία, αλλά και στις διηγήσεις των επιγόνων τους που συνάντησε ο συγγραφέας σε όλες τις γειτονιές του κόσμου.

Ο καθηγητής Σπύρος Βρυώνης (ΗΠΑ) συμμετέχει στο βιβλίο αυτό με την εισαγωγή που είναι μια αξιολόγηση του βιβλίου και με έναν επίλογο που αναφέρεται στους συγγενείς του Κεφαλλονίτες που είχαν εποικήσει την Βόρειο Κίνα και τη Μαντζουρία.

Το βιβλίο κυκλοφορεί στην αγγλική γλώσσα, μεταφράζεται και στα Ελληνικά και αναμένεται να κυκλοφορήσει και στα κινέζικα.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

ΠΗΓΉ