Ιρίνα Γιαμασίτα. Η πρώτη Γιαπωνέζα αγιογράφος.
Ο Καθεδρικός της Αναστάσεως δεσπόζει στο κέντρο του σημερινού Τόκιο, χτυπώντας τις καμπάνες του προκειμένου να διαδώσει τα ευχάριστα νέα πως η Ορθοδοξία ζει εδώ. Η καλά διατηρημένη παρουσία της Ορθόδοξης εκκλησίας σε αυτό το απόμερο μέρος του κόσμου αποδίδεται κυρίως στον άγιο Νικόλαο της Ιαπωνίας. Παρόλα αυτά, ανάμεσα στους ντόπιους υπήρχαν επίσης ανιδιοτελής ασκητές οι οποίοι αφιέρωσαν την ζωή τους στον Θεό. Η Ιρίνα (Ρίν) Γιαμασίτα, πνευματικό παιδί του αγίου Νικολάου και η πρώτη Γιαπωνέζα αγιογράφος ήταν μια από αυτούς.
Η Ρίν γεννήθηκε το 1857 σε μία στρατιωτική οικογένεια. Ο πατέρας της πέθανε νωρίς, αφήνοντας την γυναίκα του με τρία παιδιά και χωρίς πόρους για συντήρηση. Η Ρίν ήταν η μεγαλύτερη και η μητέρα της εναπέθεσε όλες τις ελπίδες της σε αυτήν επιθυμώντας για την κόρη της να παντρευτεί όσο το δυνατόν ποιο σύντομα. Παρόλα αυτά, η Ρίν δεν ήταν ο τύπος του ανθρώπου που ονειρευόταν τον γάμο. Το να μάθει να ζωγραφίζει ήταν η διακαής επιθυμία της από την παιδική της ηλικία. Αυτός ήταν ο λόγος που όταν ήταν 9 χρονών πήγε σε ένα δωρεάν σχολείο που το διεύθυνε ένας Βουδιστικός ναός. Στην ηλικία των 15, έφυγε για το Τόκιο με την επιθυμία να βρει μία εργασία σαν υπηρέτρια δίπλα σε κάποιον καλλιτέχνη, ώστε να μπορεί να διδαχθεί από αυτόν στον ελεύθερο χρόνο της. Οι συγγενείς της την έφεραν πίσω, όμως έναν χρόνο αργότερα, το 1873, επέτρεψαν στο κορίτσι να πάει στο Τόκιο όπου πέρασε με επιτυχία τις εισαγωγικές εξετάσεις για την Σχολή Καλών Τεχνών. Αυτή η σχολή ιδρύθηκε με χρήματα που δόθηκαν από την Δύση και ασχολούταν με την εκπαίδευση των Ιαπώνων μαθητών στο πνεύμα της Δυτικής τέχνης. Εκεί η Ρίν ήταν αρκετά τυχερή και σπούδασε ζωγραφική με τον Ιταλό καθηγητή Αντόνιο Φοντανέσι για σχεδόν έναν χρόνο. Αυτός ο άνδρας, παρότι δεν έγινε ποτέ ένας διάσημος καλλιτέχνης, ήταν ένας εξαιρετικός δάσκαλος. Δόθηκε πολύ προσοχή στην απεικόνιση του προσώπου. Η Ρίν ήταν ταλαντούχα σε αυτό. Οι άλλοι με θαυμασμό την αποκαλούσαν την κυρίαρχο στον σχεδιασμό πορτρέτων.
Κατά την διάρκεια των σπουδών της, η Ρίν έγινε πολύ στενή φίλη με μία ένθερμη Ορθόδοξη κοπέλα η οποία ονομαζόταν Μασάκο Γιαμαμούρα. Αυτή η κοπέλα την σύστησε στον άγιο Νικόλαο της Ιαπωνίας. Αυτές οι συναντήσεις δημιούργησαν μία δραστική αλλαγή στην ζωή της Ρίν. Σύντομα βαπτίστηκε Ορθόδοξη με το όνομα Ιρίνα.
Ο άγιος Νικόλαος της Ιαπωνίας
Το 1879, ο Πατέρας Νικόλας πρόσφερε στην Ιρίνα μια πρακτική άσκηση στην Ρωσία, συγκεκριμένα στο εργαστήριο αγιογραφίας του Μοναστηριού της Αναστάσεως στο Novodevichy στην Αγία Πετρούπολη. Η Ρίν δεν είχε γίνει ακόμα μια βαθιά θρησκευόμενη Χριστιανή, όμως ελκύστηκε από την ευκαιρία να μάθει να ζωγραφίζει και έτσι δέχτηκε.
Ο δρόμος για τη Ρωσία και η ζωή εκεί δεν ήταν εύκολα για την μελλοντική αγιογράφο ακόμη από το ξεκίνημα. Δεν υπήρχε ελεύθερη καμπίνα για αυτήν στο καράβι και αναγκαζόταν να κοιμηθεί στο κατάστρωμα καθ' όλη την διάρκεια του ταξιδιού.
Στην Αγία Πετρούπολη, η Ρίν αντιμετώπισε τους αυστηρούς παραδοσιακούς κανόνες της Ελληνικής αγιογραφίας, οι οποίοι ήταν πολύ διαφορετικοί από τον κλασσικό ρεαλισμό που διδάχτηκε στη σχολή και αγαπούσε ιδιαίτερα. Οι αυστηροί κανόνες που κυριαρχούσαν στα αγιογραφικά στοιχεία, τα χρώματα και οι μέθοδοι απεικόνισης των προσώπων ήταν μακριά από το πεδίο της Ρίν. Περνούσε το κάθε ελεύθερο λεπτό της φτιάχνοντας αντίγραφα των πινάκων του Μουσείου Hermitage που ανακάλυψε σύντομα. Εξαιτίας αυτού, οι σχέσεις της Γιαμασίτα με τις μοναχές του μοναστηριού άρχισαν να χειροτερεύουν. Τελικά της απαγόρευσαν να επισκέπτεται την έκθεση τέχνης. Χωρίς να μπορεί να αντέξει την ψυχολογική πίεση, η Ρίν αρρώστησε βαριά και έξι μήνες αργότερα, με την ευλογία του Πατέρα Νικολάου, επέστρεψε στην Ιαπωνία ποιο νωρίς από ότι ήταν προγραμματισμένο.
Στο σπίτι, η Ρίν ανακοίνωσε στον Πατέρα Νικόλαο πως εγκαταλείπει την εκκλησία. Όμως σύντομα επέστρεψε και από αυτό το σημείο άρχισε το συνειδητοποιημένο μονοπάτι της υπηρεσίας στον Θεό. Της δόθηκε ένα εργαστήριο αγιογραφίας στην αυλή της Ορθόδοξης κοινότητας και αφοσιώθηκε στην δουλειά.
Οι πρώτες εικόνες που ζωγραφίστηκαν από την Ιρίνα στάλθηκαν σε όλη τη χώρα. Δουλεύοντας πάνω σε αυτές, η Ιρίνα φοβόταν μήπως ξεφύγει έστω και στο ελάχιστο από τους κανόνες που διδάχτηκε στην Ρωσία.
Παρόλα αυτά, η ζωή την σύστησε σε έναν άλλο ταλαντούχο δάσκαλο, τον διάσημο Vasily Peshekhonov. Το 1880 ήρθε να εργαστεί σε τοιχογραφίες στον Καθεδρικό της Αναστάσεως που χτιζόταν στο Τόκιο με προσπάθειες του αγίου Νικολάου Ιαπωνίας. Οι λίγοι μήνες που η Ιρίνα πέρασε βοηθώντας τον Vasily και μαθαίνοντας από αυτόν ήταν ένα σημείο αλλαγής για αυτήν. Το εξαιρετικό ταλέντο του Vasily σαν αγιογράφος του έδινε την ελευθερία να "υψώνεται" πάνω από τους κανόνες και να εργάζεται με την δική του ιδιαίτερη τεχνοτροπία. Αυτή η "εξυψωτική" εμπειρία επικάλυψε τους αυστηρούς κανόνες της σχολής του Μοναστηριού Novodevichy και συνδυασμένη με τις τεχνικές που έμαθε από τον καθηγητή Fontanesi τελικά συνετέλεσαν στο ιδιαίτερο αγιογραφικό στυλ της Γιαμασίτα.
Το ιδιαίτερο στυλ της Γιαμασίτα αποκαλύπτεται ποιο ζωηρά στην εικόνα της Αναστάσεως που ζωγράφισε σαν δώρο για τον μελλοντικό Ρώσο Αυτοκράτορα Νικόλα τον Δεύτερο το 1981 (σήμερα βρίσκεται στο μουσείο Hermitage).
Αυτή την εικόνα την εκτιμούσαν πολύ τόσο ο Αυτοκράτορας όσο και ο Άγιος Νικόλαος.
Χαρακτηριστικό των έργων της Γιαμασίτα είναι το παιχνίδι του φωτός και της σκιάς και η χρήση λαμπερών χρωμάτων στις εικόνες του Σωτήρα και της Μητέρας του Θεού. Η Ιρίνα μεταχειριζόταν την Παναγία με ιδιαίτερη αγάπη και αγιογράφησε πολλά αντίγραφα των εικόνων της δίνοντας έμφαση στις βλεφαρίδες.
Η Παναγία με τον Χριστό
Η Αγία Σκέπη
Η Ανάληψη του Κυρίου
Η γέννηση του Χριστού
Η Ιρίνα πέρασε σχεδόν όλη τη ζωή της εργαζόμενη, μοναχική και με ασκητισμό στο μικρό εργαστήριο της κοντά στον Καθεδρικό της Αναστάσεως του Χριστού, μερικές φορές ταξιδεύοντας στα περίχωρα για να αγιογραφήσει εκκλησίες. Εκείνο το διάστημα, αγιογράφησε εικόνες για πολλά εικονοστάσια σε Ιαπωνικούς ναούς. Κατά τη διάρκεια του Ρώσο-Ιαπωνικού πολέμου πρόσφερε Ρωσικές εικόνες στους αιχμάλωτους στρατιώτες. Έκανε επίσης σκίτσα από εκκλησίες, εκκλησιαστικά σκεύη και εικονογράφησε την Ιαπωνική έκδοση του Ευαγγελίου. Η Ιρίνα δίδαξε την αγιογράφο Pavel (Seizo) Makishima, η οποία ήταν βοηθός και διάδοχος της.
Το 1918, ζήτησαν από την Ιρίνα να εγκαταλείψει το εργαστήριο και αποφάσισε να βγει στη σύνταξη. Πέρασε τις υπόλοιπες ημέρες της στην ησυχία και την ανωνυμία. Κατά την πάροδο των χρόνων, η Ιρίνα ευχαριστούσε τους πάντες γύρω της για όλα και ζητούσε όλο και ποιο συχνά συγχώρεση.
Η αγιογράφος κοιμήθηκε το 1939 όταν ήταν 83 χρόνων και θάφτηκε σύμφωνα με το Βουδιστικό έθιμο χωρίς επικήδειο ακολουθία (δεν διευκρινίζεται στο Αγγλικό κείμενο αλλά προφανώς θάφτηκε από Βουδιστές συγγενείς για αυτό και η Βουδιστική τελετή). Η επιμνημόσυνη ακολουθία έγινε την 40η ημέρα στον Καθεδρικό της Αναστάσεως του Χριστού.
Ο Καθεδρικός της Αναστάσεως στο Τόκιο.
Η Ιρίνα Γιαμασίτα συνέβαλε σημαντικά στην εξάπλωση της Ορθοδοξίας στην Ιαπωνία και στην κουλτούρα της χώρας της.
Μετάφραση Orthodoxy-Rainbow
Σχόλιο Orthodoxy-Rainbow: Παρά το ξεχωριστό αγιογραφικό ύφος, θαυμάζω ιδιαίτερα τα έργα της Γιαμασίτα Ρίν τα οποία αποδίδουν με ιδιαίτερο τρόπο την αγιότητα των απεικονιζομένων προσώπων. Την θεωρώ σπουδαία τόσο ως καλλιτέχνη όσο και ως αγιογράφο. Να δίνει έμπνευση σε νέους καλλιτέχνες να ασχοληθούν με την σπουδαία τέχνη της αγιογραφίας έστω και με λίγο διαφορετικό στυλ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου